Werken van De Waardt, en van Heijenbrock

Wie kennis wil maken met het leven en werk van Jan de Waardt, moet zeker eens kijken op de websitte van het Museum Helmond. Hier staat een korte levensbeschrijving van deze Rotterdamse tekenaar.

Daarnaast bezit het museum ongeveer dertig werken van Jan de Waardt, en deze zijn allemaal goed gedocumenteerd en digitaal te bewonderen.

Wat te denken van deze wonderschone kop van een wethouder (échevin) van de Belgische gemeente Han, de heer Auguste Monnin? Onwillekeurig doet dit portret aan het werk van de Belgische kunstenaar Luc Zeebroek, alias Kamagurka denken, toch? Deze man zou volgens mij zo, zonder problemen lid kunnen worden van Kamagurka's Rimpelclub.

Overigens bezit Helmond ook een grote collectie werk van een medestudent en goede vriend van Jan, namelijk van Herman Heijenbrock.

Jan en Herman leren elkaar kennen, aan het eind van de jaren 1880, op de Rotterdamse kunstacademie. En in de jaren daarna trekken ze veelvuldig met elkaar op. Zo wonen ze een tijdje samen in Noordwijk, waar ze een atelier delen.

Ook maken de twee vrienden in 1898 - op initiatief van Jan - een reis door de Belgischhe mijnstreek, de Borinage. Deze reis zal een zeer bepalende invloed hebben op de carrière van Herman Heijenbrock.

Borinage

Jaren later, in 1930, in een interview met de VARAgids, zegt Heijenbrock het volgende over deze reis: "Ik zat een goejen dag voor m’n schildersezeltje en toen dacht ik, terwijl ik er over heenkeek, wat zit de wereld toch eigenlijk mooi in elkander. Ik schilderde toen landschap en eerlijk gezegd, ik werd er wat misselijk van. Er komt in ieder eerlijk schildersleven een oogenbllk dat hij die stillevens en natuurplekjes niet meer zien kan, hij zoekt contact met het leven. [..] Ik ben toen op aanraden van Jan de Waardt naar de Borinage getrokken, heb daar het mijnwerkersleven leeren kennen. Dat was heel wat anders en heel wat grootscher."

"Nu pas begreep ik wat de kunstenaar mist in zijn eenzelvig schoonheidsbestaandje. De industrie en de beweging er van, de grootsche pracht greep me en hield me van dat moment af vast. Van dien tijd af aan dateeren mijn bekende hoogoven-schilderijen, mijn fabrieks- en werkplaats-doeken."

De carrière van De Waardt (1871-1909) is in de tweede helft van de jaren 1890 op zijn hoogtepunt, terwijl de loopbaan van Heijenbrock (1871-1948) pas na de eeuwwisseling goed op stoom komt en dan nog enkele decennia voortduurt. En dat verschil tussen de twee kunstenaars is ook terug te zien in de collectie van Museum Helmond, waar men meer dan 600 werken van de 'industrieschilder' Heijenbrock in bezit heeft. Tegenover de 30 tekeningen van De Waardt...